Uzayan eğitim süreleri ve iş hayatının getirdiği zorluklar nedeniyle, bayanlarda evlenme ve çocuk doğurma yaşı giderek yükselmektedir. Yaşın ilerlemesiyle beraber yumurta sayısı ve kalitesi azalmakta, hamile kalma şansı düşmektedir. Bu nedenle 40’lı yaşlara gelmeden yumurta dondurularak saklanması uygun bir seçenek olarak durmaktadır. Ülkemizde kansere ya da kanser nedeniyle kullanılacak ilaçlar nedeniyle yumurtalıkları zarar görebilecek bayanlarda yumurta dondurma işlemi uygulanmaktaydı. Son yıllarda sosyal nedenlerle de bu işlemin yapılabilmesi için yasal düzenlemeler yapılmıştır. Böylece, yakın tarihte hamile kalmayı planlamayan veya erken menopoz riski olan bayanlar için yumurta dondurma uygun bir seçenek haline gelmiştir.

Yumurta dondurma işlemi nedir?

Bir kız çocuğu ergenlik çağına geldiğinde yumurtalıklarında 400.000 adet yumurta içeren kesecik (folikül adı verilmektedir) mevcuttur. Her ay bunlardan 1000 tane kadarı gelişim için hazırdır ve bunlar arasından bir tanesi büyüyerek spermle birleşmeye hazır hale gelir. Diğerleri ise küçülerek kaybolur. Yaş ilerledikçe yumurta havuzu da azalmaya başlar. Yumurtalıkları uyaran ilaçlar sayesinde bu havuzdan 1 yerine 6-10 arası yumurta toplamak mümkündür. İlaçların yumurtalıkları uyarması (bu sure yaklaşık 10-14 gündür) vaginal yoldan yapılan ultrasonografi ile takip edilir. Yumurta toplama işlemi de yine vaginal yoldan kullanılan ultrason aletinin ucuna takılan bir iğne aracılığıyla hafif bir uyku hali sağlanarak yapılır.

Toplanan yumurtalar laboratuar ortamında hızlı dondurma ya da vitrifikasyon yöntemiyle dondurulur. Yumurta hücresi vücuttaki en büyük hücredir (100 mikrometredir,1 mm’ nin 1/10’u kadar). Önce içindeki sıvı dışarı alınır ve yerine anti-freeze adı verilen sıvı girişi sağlanarak azot tankı içinde -196 derecede saklanır. İstendiği zaman ise tekrar çözülerek eşten alınan sperm mikroinjeksiyon yöntemiyle yumurtanın içine injekte edilir ve elde edilen embriyolar hamileliği sağlamak amacıyla rahim içine transfer edilir.

Yumurta dondurma işlemi sonrasında yumurtalıklarımın fonksiyonu kalıcı olarak azalır mı?

İlk soruda da anlatıldığı gibi yumurtalıkları uyaran ilaçlar yardımıyla, normal şartlarda küçülerek kaybolacak yumurtalar büyütülerek toplanmaları sağlanır. Yani herhangi bir eksilme sözkonusu değildir, kadının yumurtalıklarına hiç bir zarar vermez.

Yumurta dondurma işlemi kimler için uygundur?

Öncelikle kanser hastası ve bu amaçla kemoterapi adı verilen ilaç kullanımına başlanacak bayanlar için çok uygun bir yöntemdir. Böylece yumurtalıkların fonksiyonu tamamen kaybolmadan bir miktar yumurta saklanabilir ve ilerde kullanılabilir.

Ayrıca kariyer, sosyal sebepler nedeniyle hamileliği daha ileri bir zamanda planlayan ya da erken menopoz riski olanlar da bu yöntemden yararlanabilir.

Yumurta dondurma dünyada ne kadar zamandır yapılmaktadır?

Başta Amerika Birleşik Devletleri ve İtalya olmak üzere yumurta dondurma işlemi son 7-8 yıldır yaygın olarak yapılmaktadır. Yaygınlaşmasının altında yatan en önemli neden vitrifikasyon adı verilen yeni bir dondurma tekniğinin gelişmesidir. Bu sayede yumurta dondurma işlemi daha kolay ve başarılı bir hale gelmiştir.

Dondurulan yumurtalar ne kadar süreyle saklanabilir?

Kesin bir süre henüz belirlenmemiştir, ancak 10 yıldan fazla saklanmış embriyonun transferi ile gebelik elde edilmiş olduğundan uzun bekleme süresinin bir sorun yaratmayacağı düşünülmektedir.

Kaç yumurta dondurulabilir?

Ortalama olarak bir denemede 6-10 arası yumurta toplanması hedeflenmektedir. Toplanan yumurtaların yaklaşık yarısının transfer edilebilir embriyo haline geleceği düşünülürse 10 yumurta toplanan bir bayanda 3-4 embriyo oluşturma şansı mevcuttur.

Yumurta dondurmada kadının yaşı önemli midir?

Yumurta kalitesi ve sayısı ile kadın yaşı arasında direk bir ilişki vardır. Özellikle 35 yaşından sonra sayı düşer ve kalitesi azalır. Bu nedenle yumurta dondurma ne kadar genç yaşta yapılırsa daha sonra sonuçları da o kadar başarılı olur. Ancak, 38 yaş ve üstünde başvuran ve yumurtalıklarında zayıflama olan kadınlarda birden fazla kez işlem yapılarak daha çok yumurta toplanması sağlanabilir.

Dondurulmuş yumurta ile gebelik oranı nedir?

Bu oran dondurulmuş yumurta sayısına ve kaç yaşında dondurulduğuna bağlıdır. ABD de yapılan çalışmalarda gebelik oranı yaklaşık %50 olarak bildirilmiştir.

Yumurta dondurma güvenilir bir yöntem midir?

Bugüne kadar yapılan çalışmalarda dondurulmuş yumurtadan doğan bebeklerde herhangi bir anormallik artışı saptanmamıştır.

Özetle, yumurta dondurulması tıbbi ve sosyal şartları uygun bayanlarda başarıyla uygulanabilen ve gelecekte gebeliği sağlayabilen bir yöntemdir.